Oczopląs (nystagmus) to rytmiczne, mimowolne, wahadłowe drgania gałek ocznych. Najczęściej występuje oczopląs poziomy, obrotowy lub pionowy. Oczopląs jest zwykle obustronny, rzadko jednostronny (np. w zaćmie wrodzonej). Oczopląs składa się z dwóch faz: jednej w danym kierunku i drugiej w powrotnym. Jeżeli te fazy są sobie równe pod względem prędkości, to powstaje oczopląs wahadłowy. Jeżeli ruch w jedną stronę jest szybszy, to powstaje oczopląs skaczący. Czasem spotyka się oczopląs ukryty, który ujawnia się po zasłonięciu jednego oka. Dokładnej oceny oczopląsu można dokonać za pomocą badań nystagmograficznych, poprzez ocenę  amplitudy i częstości ruchów drgających. 

Ryc.9 Wykres amplitudy i częstotliwości ruchów oczopląsowych.

 Czasami oczopląs może być objawem schorzeń  neurologicznych lub nieprawidłowości ocznych, zaburzających rozwój widzenia.  (Tab. 2)

 Tabela 2  Schorzenia okulistyczne łączące się z oczopląsem

Oczopląs może być fizjologiczny, wrodzony, nabyty lub sztucznie wywołany (przedsionkowy lub błędnikowy).

Celem leczenia oczopląsu jest zmniejszenie ruchów oczopląsowych oraz wyrównawczego ustawienia głowy. Leczenie jest zachowawcze oraz operacyjne. Rozpoczynamy od dokładnej korekcji wady wzroku, w dużych wadach wzroku najlepiej za pomocą soczewek kontaktowych. Stosujemy także szkła pryzmatyczne w celu zmniejszenia kompensacyjnego ustawienia głowy (Ryc.10) oraz ćwiczenia pleoptyczne i ortoptyczne. Czasami możemy zastosować leki neurologiczne (baclofen, carbamazepina, clonazepam). Leczenie operacyjne to: wstrzyknięcia toksyny botulinowej do mięśni ocznych oraz operacje na mięśniach gałkowych.

Ryc.10.Zastosowane u pacjenta okulary ze szkłami pryzmatycznymi wyrównującymi kręcz szyi spowodowany ruchami oczopląsowymi